Over tegengif, woede en droefheid.
Om de woede en droefheid, die zich onvermijdelijk ontwikkelt in organisaties, te verwerken is een dialoog nodig.
Over tegengif, woede en droefheid.
Om de woede en droefheid, die zich onvermijdelijk ontwikkelt in organisaties, te verwerken is een dialoog nodig die zich richt op de kracht en positiviteit die mensen eigen is.
Structuren, processen, routines worden geregeld (her)ingericht. Dat gaat door de technologie snel en efficiënt. Vaak met vooraf geconfigureerde systemen en processen met behulp van slimme experts. "Ons, als wij in de organisatie", vaak verbijsterd en onmachtig achterlatend.
Dit alles ervaren we als overweldigend en intimiderend. Niet dat we dit laten zien. We werken loyaal mee, dragen op verzoek bij, en prediken het nieuwe evangelie. Maar de verwerking gaat trager. Onze logica’s in woord, beeld en handeling zijn nog niet aangepast. We ervaren onvermogen, voelen frustratie, en ontwikkelen een verlangen naar toen alles nog ”zoals vroeger” was. Uiteindelijk veroorzaakt dit wrijving en spanning. Zichtbaar in subversief gedrag, in onuitgesproken wantrouwen, in roddel en achterklap.
Dit worden collectieve emoties die zich nestelen in het collectieve geheugen en gedrag van een organisatie. Totdat we het normaal vinden om elkaar niet te vertrouwen. Het gewoon vinden om over elkaar kwaad te spreken. Het gebruikelijk vinden om te manipuleren en marchanderen. Ook als dit overigens normaal menselijk gedrag zover gaat dat het niet meer bijdraagt aan het functioneren van de organisatie. Als de smeerolie van het informele, het gif wordt in ons systeem. En daarmee het gif in ons eigen werkzame bestaan.
Het absorberen en verwerken van dit gif kan of moet zelfs een rol zijn van de leiders in de organisatie. Helaas is het tegendeel ook waar, dan geven zij zelf bedoeld of onbedoeld voeding aan de onderstroom van droefheid en woede.
Maar er is meer mogelijk. Door het gesprek terug te brengen in de organisatie kunnen we op zoek gaan naar datgene wat ons hindert en wat ons weer energie geeft. Kunnen we onze logica's onderzoeken en die laten aansluiten op de processen en structuren die reeds aangelegd zijn. Kunnen we tegenstellingen overbruggen, mensen samen brengen en verbindingen creëren.
Alles wat we reeds gebruikten om giftig te zijn gebruiken we nu om te ontgiften. We roddelen tot we zien wat ons helpt en niet helpt. Benoemen ons wantrouwen om vertrouwen te ontwikkelen. En onderzoeken ons gedrag om ondermijnende elementen om te zetten in informele effectiviteit.
Dit is niet iets wat vanzelf gaat. Dit verlangt inzet, uithoudingsvermogen, respect voor betrokkenen en positiviteit. Leiderschap om de balans tussen de harde realiteit in onze processen en systemen in balans te brengen, met onze zachte en weerbarstige realiteit in ons denken en doen. Samen leren begint met een goed gesprek. Samen leren is tegengif.
Rene de Baaij
