Leiderschap en cultuur als bedding voor gemeentelijk bestuur
Dit stuk laat zien hoe gemeentelijk beleid niet faalt door gebrek aan visie maar omdat de bestuurscultuur een ander verhaal vertelt. De Vortex verbindt strategie cultuur en leiderschap tot één werkelijkheid.
samenvatting: Beleid mislukt zelden door een gebrek aan visie maar omdat de bestuurscultuur een ander verhaal vertelt. De Vortex biedt directies en gemeentesecretarissen een oefenplaats waarin leiderschap cultuur en strategie samenvallen.
Introductie
Succesvol gemeentelijk bestuur vraagt meer dan beleidsnota’s en begrotingen. Het vraagt om een bestuurscultuur die koers en legitimiteit draagt, en om leidinggevenden die hun aanwezigheid belichamen in het samenspel van politiek, samenleving en organisatie.
De Uātēs Vortex biedt directies en gemeentesecretarissen een oefenplaats waarin strategie, cultuur en leiderschap niet langer losse werelden zijn, maar één werkelijkheid.
“Beleid mislukt zelden door een gebrek aan visie – het mislukt omdat de bestuurscultuur een ander verhaal vertelt.”
Introductie
Succesvol gemeentelijk bestuur vraagt meer dan beleidsnota’s en begrotingen. Het vraagt om een bestuurscultuur die koers en legitimiteit draagt, en om leidinggevenden die hun aanwezigheid belichamen in het samenspel van politiek, samenleving en organisatie.
De Uātēs Vortex biedt directies en gemeentesecretarissen een oefenplaats waarin strategie, cultuur en leiderschap niet langer losse werelden zijn, maar één werkelijkheid.
“Beleid mislukt zelden door een gebrek aan visie – het mislukt omdat de bestuurscultuur een ander verhaal vertelt.”
Strategie en werkelijkheid
Elke gemeentesecretaris en directeur kent de ervaring: een zorgvuldig opgesteld beleidsprogramma, afgestemd met college en raad, stevig onderbouwd en gepresenteerd – maar dat in de praktijk niet tot leven komt. Niet omdat de inhoud verkeerd is, maar omdat de cultuur van de organisatie en de bestuurlijke omgeving een ander verhaal vertellen.
In de onderstroom van gewoontes, politieke reflexen en relationele patronen ligt besloten of beleid wordt omarmd of vertraagd. Ambtenaren en inwoners voelen onmiddellijk of beleid authentiek is of slechts bestuurlijke retoriek. Hier beslist de cultuur of strategie vleugels krijgt of vastloopt in bureaucratie.
De Uātēs Vortex maakt deze spanning zichtbaar. Zij schept een ruimte waarin bestuurlijke strategie adem krijgt door de kracht van cultuur en leiderschap. Geen strak stappenplan, maar een intensief leerproces waarin systeem, cultuur en persoonlijk leiderschap samenvallen.
“Strategie zonder culturele bedding is als een raadsprogramma zonder uitvoering – helder op papier, maar zonder betekenis in de stad.”
Leiderschap als aanwezigheid
In de gemeentelijke context wordt leiderschap vaak verbonden met competenties of managementvaardigheden. Maar wezenlijk leiderschap openbaart zich als een vorm van aanwezigheid: hoe een directeur of gemeentesecretaris zich verhoudt tot zichzelf, tot de politieke arena, tot de organisatie en tot de samenleving.
Een leidinggevende die werkelijk aanwezig is, schept ruimte. Niet door alles te controleren, maar door vertrouwen te geven, betekenis te scheppen en eigenaarschap te delen – met college, raad, organisatie en inwoners.
Juist in tijden van spanning – bijvoorbeeld bij regionale samenwerking, burgerparticipatie of maatschappelijke crises – wordt duidelijk of directies de moed hebben het ongemakkelijke gesprek te voeren dat ertoe doet. Dáár groeit bestuurlijke geloofwaardigheid.
“Leiderschap in het gemeentelijk bestuur is minder een kwestie van doen, meer een kwestie van zijn.”
Cultuur als dragende werkelijkheid
Cultuur in gemeentelijke organisaties wordt vaak gezien als een bijzaak van structuren of processen. Maar cultuur is de onzichtbare werkelijkheid die alles draagt: hoe ambtenaren samenwerken, hoe besluitvorming plaatsvindt, hoe inwoners zich wel of niet gehoord voelen.
Een cultuur die vertrouwen draagt, schept legitimiteit. Niet door beleidsjargon of slogans, maar door dagelijkse gewoontes en verhalen die richting geven en verantwoordelijkheid versterken.
Daarom vraagt gemeentelijk leiderschap om bewuste aandacht voor de onderstroom: hoe omgaan met kritiek, hoe leren van fouten, hoe werkelijk ruimte bieden voor participatie? Juist in periodes van crisis – denk aan de toeslagenaffaire of de opvang van vluchtelingen – blijkt of de cultuur uitnodigt tot leren en verbinden, of juist verstijft.
“Bestuurscultuur is minder een kwestie van woorden, meer een kwestie van gewoontes die elke dag opnieuw legitimiteit waarmaken – of ondermijnen.”
De kracht van intensiteit: doorbraak in 48 uur
Naast meerjarige trajecten vraagt gemeentelijk leiderschap soms om een katalysator. De Uātēs Vortex 2-daagse retraite is zo’n intensieve interventie.
Binnen twee dagen wordt bestuurlijke energie losgemaakt, worden patronen zichtbaar en krijgt de organisatie een nieuw perspectief. De intensiteit van het samenzijn maakt dat formele rollen vervagen en dat twijfel, kwetsbaarheid en hoop de ruimte krijgen.
Directies en gemeentesecretarissen spiegelen elkaar in persoonlijke ervaringen en maatschappelijke dilemma’s. Het gaat voorbij de managementagenda: het gaat om de vraag wie men als overheid wil zijn en welke bestemming men wil dienen.
“Twee etmalen intensiteit kunnen meer doorbraak brengen dan jaren van bestuurlijk overleg.”
Voorbereiding van de Vortex
De Vortex begint niet op de dag zelf, maar in de voorbereiding. Het is een innerlijk en collectief proces waarin bestuurders en directies zich gereedmaken om de oefenplaats werkelijk te betreden. De Vortex werkt alleen wanneer deelnemers bereid zijn vertraging toe te laten, patronen onder ogen te zien en het ongemak niet te vermijden.
Voorafgaand wordt helder gemaakt welke vragen en thema’s centraal staan. Deelnemers onderzoeken hun persoonlijke drijfveren en verwachtingen, en reflecteren op wat ze meebrengen aan overtuigingen en aannames. Ook wordt gekeken naar de onderlinge relaties: welke spanningen of stilzwijgende afspraken spelen al mee?
Naast deze inhoudelijke voorbereiding vraagt de Vortex om praktische zorgvuldigheid: het reserveren van tijd en ruimte, het informeren van teams, en het scheppen van een ritme dat maakt dat men niet gehaast arriveert. Stilte en reflectie krijgen ook in de voorbereiding een plaats: een korte persoonlijke notitie, een gesprek met een vertrouweling of een wandeling in de natuur kunnen al bedding scheppen.
Wie zich zo voorbereidt, stapt de Vortex niet binnen als toeschouwer, maar als deelnemer. Klaar om zich te laten spiegelen, te verdiepen en mee te bouwen aan een gezamenlijke doorbraak.
Tijdens de ontmoeting: van regels naar relaties
De Vortex ontvouwt zich in een zorgvuldig opgebouwd ritme van vijf dagdelen: Ochtend – Aankomen en openen o Creëren van een veilige ruimte o De as-is van de gemeentelijke cultuur onderzoeken o Dominante patronen en bestuurlijke reflexen zichtbaar maken Middag – De onderstroom ontmoeten o Systemische werkvormen en dialogen o Spanningsvelden tussen regels, waarden en praktijk zichtbaar maken o Confronterende spiegels: wat vraagt erkenning? Avond – De existentiële laag o Verdieping in persoonlijke drijfveren en collectieve verantwoordelijkheid o Dialoog over legitimiteit, vertrouwen en ethiek o Stilte, ritueel en symboliek Ochtend – Verbeelden van de to-be o Gemeente als betrouwbare en wendbare partner verbeelden o Oefenen met nieuwe taal en interacties o Contouren van een gezamenlijke beweging ontwikkelen Middag – Van verlangen naar ontwerp o Inzichten vertalen naar veranderontwerp o Beleid, organisatie en samenleving verbinden o Gedeelde intenties en vervolgstappen formuleren
Systemische en strategische bedding
Verandering vraagt bedding op drie niveaus: Individueel: leidinggevenden ontwikkelen bewustzijn van hun rol en verantwoordelijkheid. Collectief: directieteams bouwen aan vertrouwen en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Systeem: patronen van macht, regels en cultuur worden zichtbaar, zodat ruimte ontstaat voor nieuwe vormen van samenwerking en legitimiteit.
De Uātēs Vortex verbindt deze lagen. Daarmee wordt gemeentelijk bestuur geen optelsom van regels, maar een relationeel ecosysteem waarin legitimiteit groeit.
“Bestuurscultuur verandert niet door regels, maar door het herordenen van de relaties die haar dragen.”
Reflective Action Circles
De kracht van de Vortex ontvouwt zich niet in één moment, maar in het ritme van reflectie en handelen. Daarom ontwikkelde Uātēs de Reflective Action Circles. • Spiegelen en verdiepen – directies en gemeentesecretarissen delen hun ervaringen in een scherpe maar veilige setting. • Handelen en verankeren – bestuurlijke dilemma’s worden omgezet in handelingsalternatieven. Reflectie voedt handelen, handelen voedt nieuwe reflectie.
Zo ontstaat een cyclisch proces waarin inzicht en actie elkaar versterken en waarin cultuurverandering duurzaam verankerd raakt in de gemeentelijke praktijk Digitale doorwerking
Een doorbraakmoment is waardevol, maar zonder opvolging vervliegt energie. Daarom biedt Uātēs naast fysieke ontmoetingen een digitale bedding: het Uātēs Lux-platform.
Dit platform maakt reflectie en kennisdeling continu beschikbaar. Het verbindt directies en ambtelijke teams, en verlengt de impact van de Vortex ver voorbij het moment zelf.
“Wie leren en veranderen voedt als continu proces, voorkomt dat beleid en bestuurscultuur uit elkaar groeien.”
De belofte van Uātēs
Wat Uātēs biedt, is geen gemakkelijke route. Het vraagt moed om stil te staan, ongemakkelijke gesprekken te voeren en patronen onder ogen te zien. Maar het is een betekenisvolle route: een weg waarin leiderschap en cultuur elkaar ontmoeten en versterken, en waarin beleid daadwerkelijk tot leven komt.
Onze programma’s zijn tegelijk scherp en liefdevol, systemisch en menselijk. We werken met gemeentesecretarissen en directieteams die bereid zijn geraakt te worden en die willen onderzoeken wat deze tijd werkelijk vraagt.
Het resultaat is een leiderschap dat legitimiteit belichaamt, een cultuur die uitnodigt tot vertrouwen, en een gemeentelijke organisatie die niet slechts uitvoert, maar mede vormgeeft aan de toekomst van de samenleving.
“Gemeenten die hun cultuur niet serieus nemen, verliezen op termijn hun legitimiteit.”
Tot slot: De Vortex als oefenplaats
De Uātēs Vortex is geen model, maar een oefenplaats. Het is de plek waar beleid en praktijk elkaar ontmoeten, waar spanning niet vermeden maar benut wordt, en waar leiderschap zichtbaar wordt als aanwezigheid.
Voor directies en gemeentesecretarissen betekent dit: • Vertragen in een wereld die versnelt • De onderstroom zichtbaar maken in de gemeentelijke organisatie • Beleid belichamen in plaats van alleen ontwerpen • Cultuur erkennen als harde drager van legitimiteit en succes
Wie de Vortex instapt, ontdekt dat beleid en cultuur geen tegenpolen zijn, maar partners. Dat leiderschap geen rol is, maar aanwezigheid. En dat gemeenten die deze bedding durven scheppen, veerkrachtig genoeg zijn om niet alleen te overleven, maar hun toekomst mede vorm te geven.
In onze aanpak sluiten we aan op uw relevante en unieke context, thema’s en actuele uitdagingen. Wij leveren altijd maatwerk. Geen vortex is hetzelfde. Elke vortex is uiteindelijk een unieke ervaring dienend aan uw vraagstukken.
